België heeft een rijk verleden met het blauwtongvirus (BTV). Na uitbraken in 2006 en 2007 met blauwtongvirus serotype 8 werd België in 2012 weer blauwtongvrij verklaard, dankzij uitgebreide vaccinatiecampagnes. Die vrije status is niet lang gebleven, want na het teruglopen van de vaccinatiegraad werden er regelmatig nieuwe ziektegevallen gemeld. De laatste melding van BTV serotype 8 in België dateert van februari 2021. Na 2 opeenvolgende jaren zonder ziektegeval werd in juni 2023 de blauwtongvrije status teruggegeven aan België. Enkel om ze in oktober dat jaar weer te verliezen.
Aan serotype 3 dit keer. In september 2023 begon een grote uitbraak in Nederland van blauwtongvirus serotype 3. Dit serotype was nog niet eerder in Noord-Europa gezien, enkel in Italië. Hoe ze hier terecht is gekomen is nog steeds onduidelijk, maar de gevolgen ervan zijn niemand ontgaan. Naast Nederland zijn er gevallen gemeld in België en in Duitsland. Daar spreken we nog niet van een grote uitbraak, maar wel van hoge druk. In Duitsland zijn dit jaar tot juli al 83 gevallen gemeld, tegenover 23 in heel 2023. Zonder vaccinatiecampagne ligt daar een uitbraak op de loer.
In België is het tot op heden ook gebleven bij geïsoleerde gevallen, maar de verwachting is dat het ook hier kan overgaan in een grotere uitbraak. En de schade door dit type blauwtong is groter.
Daarvoor zijn diverse redenen te noemen.
Serotype 3 is pathogener dan serotype 8
BTV serotype 3 geeft heftigere kliniek dan serotype 8 of 4 en de mortaliteit is hoger. Onder de Nederlandse schapen is de mortaliteit vorig jaar opgelopen tot 71%. Bij rundvee ligt de mortaliteit lager, maar is er veel (economische) schade. De Nederlandse Gezondheidsdienst voor Dieren (Royal GD) heeft dit onderzocht tijdens de uitbraak vorig jaar. De melkproductie bij de koeien daalt gemiddeld met 1,15 kilo melk per koe. Ook was de uiergezondheid slechter en waren er meer koeien met een hoog celgetal. Bij runderen ouder dan een jaar was de uitval 1,78 keer hoger dan gemiddeld. Vooral bij de verse koeien was dit merkbaar met bijna een verdubbeling (1,93 keer hoger) van de kans op vervroegde afvoer. Ook de sterfte bij nog niet geoormerkte kalveren was 1,17 keer hoger en het percentage vroeggeboren kalveren was 1,39 keer hoger. Bij vleesveebedrijven was de sterfte het hoogst met 2,86 keer hoger dan gemiddeld. Maar ook op zoogkoeienbedrijven, jongveeopfokbedrijven en kleinschalige rundveebedrijven is verhoogde sterfte waargenomen.
Daarnaast geven de onderzoekers van Royal GD aan dat dit jaar nog zal blijken in welke mate BTV-3 invloed heeft op de verdere vruchtbaarheid. Ook kunnen er nog langetermijneffecten van BTV-3 zijn op bijvoorbeeld de melkproductie en uiergezondheid. ‘Deze resultaten onderstrepen het belang van vaccinatie om verdere schade door BTV-3-infecties te voorkomen’, stellen de onderzoekers.
Lage antistofniveaus
Bij een uitbraak is de hoop dat dieren een immuniteit opbouwen door een geringe blootstelling. Ook hier kunnen we leren van de situatie bij onze noorderburen. Studies wijzen daar uit dat slechts 10% van de schapen en 20% van de runderen antistoffen tegen blauwtong virus serotype 3 heeft. Bij schapen is de mortaliteit erg hoog dus er zijn weinig overlevers. Verder blijkt er ook binnen bedrijven een groot verschil te zijn in de besmettingen en opbouw van antistoffen. Op bedrijven waar antistoffen bij dieren zijn gemeld betreft dit lang niet alle dieren. Op bedrijven waar schapen antistoffen in het bloed hadden, had gemiddeld 23 procent van de dieren antistoffen. In de rundveehouderij was dit 42 procent. Uiteraard is er grote variatie in de onderzochte bedrijven, maar er mag niet vanuit gegaan worden dat in een gebied waar blauwtong al langer voorkomt de dieren wel antistoffen hebben ontwikkeld.
Vector is niet te bestrijden
Blauwtong bestrijden door de vector, de knut, aan te pakken, is niet mogelijk. Antiparasitaire middelen werken onvoldoende en het leefgebied van de knut wordt alleen maar groter in dit milde klimaat. Ook de knutten zijn onderwerp geweest van nieuw onderzoek. Vooral de vraag hoeveel knutten nu blauwtongvirus bij zich dragen. Wat blijkt is dat er 6 knuttensoorten zijn die zich veel bij vee ophouden en juist die soorten zijn goed in staat om blauwtong over te brengen. Van de onderzochte knutten op schapen- en rundveebedrijven droeg de helft het virus bij zich. Opvallend genoeg lag dat percentage hoger bij de knutten die in de stal werden gevangen. Het advies over het opstallen van dieren moet nog een goed overwogen worden.
De enige manier om dieren te beschermen en een grootschalige uitbraak te voorkomen of in te dammen is dus het vaccineren van de schapen- en rundveepopulatie. In België zijn daar gelukkig de mogelijkheden voor. Er zijn 3 vaccins toegelaten voor gebruik. Voor de keuze voor welk vaccin wordt verwezen naar de bijsluiters. Er zitten verschillen in de dosering, de gebruikte stam, het entschema en de indicaties. Maar alle vaccins dienen hetzelfde doel en ondersteunen dezelfde boodschap: afwachten is geen optie.
Happy to meet you!
Mogen we ons even voorstellen? Wij zijn Kernfarm, de frisse wind in het veterinaire landschap. Met een eigen vaccinportfolio voor varkens, pluimvee, rundvee en kleine herkauwers geven we de dierenarts keuze in producten en bieden we oplossingen in noodgevallen. Ook bij out of stock situaties van je gebruikelijke producten denken we graag met je mee. Geen probleem is ons te gek!
Ook bij blauwtong kunnen we helpen. Kijk op onze website wat we voor je kunnen betekenen of bekijk onze producten bij uw veterinaire groothandel.
https://www.openagrar.de/receive/openagrar_mods_00092898
https://www.fli.de/de/aktuelles/tierseuchengeschehen/blauzungenkrankheit
https://favv-afsca.be/nl/themas/dieren/dierengezondheid/dierziekten/blauwtong-bluetongue#Wat
